Alpinista i artysta

Z okien swojego mieszkania ma ładny widok na morze, jednak – jak twierdzi –bliższy jest mu krajobraz górski, który przechowuje w swojej pamięci, gdyż poznał w życiu wiele gór. W latach 1960.-80. był jednym z czołowych taterników i alpinistów.

– Gór tyle widziałem, że życia mi nie starczy, by to, co zobaczyłem, przelać na płótno i pokazać – powiedział na wernisażu wystawy „Moje góry” w Ośrodku Edukacyjno-Muzealnym Tatrzańskiego Parku Narodowego w Zakopanem. Była to już kolejna wystawa jego prac, gdyż maluje od lat 70., eksponując swoje obrazu w wielu miastach Polski.

W Zakopanem można ich zobaczyć ponad 40. Przedstawiają wszystkie ośmiotysięczniki, ale również szczyty i znane wspinaczkowe ściany tatrzań-skie, alpejskie czy skandynawskie, te, na których dokonywał trudnych wspinaczek z partnerami, z których wielu już nie ma wśród nas. Na zakopiańskiej wystawie jest też kilka portretów alpinistów – Krzysztofa Wielickiego, Leszka Cichego, Romana Bebaka, Tadeusza Piotrowskiego i Wandy Rutkiewicz.

– To na razie próbki galerii ludzi gór, którą chcę rozwinąć w najbliż-szych latach. Mam też jeszcze kilka innych planów – zwierza się Ryszard, wieloletni członek Speleoklubu Morskiego w Trój-mieście, do którego należało również w latach 70. i 80. kilku zakopiańskich taterników jaskiniowych. Teraz przybyli na werni-saż, by zobaczyć prace swego kolegi.

 Lata swojej największej aktywności poświęcił wspinaczce, którą zainteresował go jeszcze na studiach w warszawskiej ASP Samuel Skierski. Po wstępnym przeszkoleniu w skałkach Jury Krakowsko-Częstochowskiej wyjechali w Tatry, by od razu przymierzyć się do dróg „szóstkowych”. „Samek” zginął kilka lat później w Alpach, w masywie Mont Blanc.

Ryszard swoją pierwszą nową drogę tatrzańską wytyczył razem z Zygmuntem Pałuchą środkiem wschodniej ściany Młynarczyka (VI) latem 1966 roku, co zostało odnotowane w Taterniku. W następnych latach były przejścia dróg na Kazalnicy Mięguszowiec-kiej, w tym zimowe, i na Galerii Gankowej, ale były również pierwsze wyjazdy w Alpy i Dolomity.

W 1967 roku z Tadeuszem Piotrowskim, Januszem Gackiem i Zdzisławem Prusiszem dokonali pierwszego polskiego wejścia północno-wschodnią ścianą Les Courtes w masywie Mont Blanc, a w następnym roku z Romanem Bebakiem, Januszem Fereńskim poprowadzili nową drogę na północno-zachodnim murze Civetty, natomiast z Janem Kiełkowskim i Adamem Uznańskim przymierzali się do direttissimy południowo-zachodniej ściany Torre Trieste, uchodzącej wtedy za najtrudniejszą drogę hakową Dolomitów. W 1971 roku z Januszem Mączką i Wojciechem Wróżem wspięli się w trudnych warunkach pogodowych dziewiczym Lewym Filarem Brouillard na południowej ścianie Mont Blanc.

Dwa wyjazdy do Norwegii zaowocowały zimowymi wspinaczkami na drogach najwyższej klasy. W 1972 roku Ryszard Kowalewski, Andrzej Dvorak, Wojciech Jedliński i Tadeusz Piotrowski dokonali pierwszych zimowych przejść drogi „Fiva-ruta”, z nowym wariantem, na północno-wschodniej ścianie Store Trolltind oraz Filara Trollryggen – największej w Europie lodowej drogi typu ścianowego, co uznano za najlepsze osiągnięcie sezonu zimowego.

Dwa lata później Ryszard oraz Wojciech Kurtyka, Tadeusz Piotrowski i Marek Kęsicki przeszli po raz pierwszy zimą jedną z najtrudniejszych dróg skalnych – ty-siącmetrową  direttissimę urwiska Trollveggen o trudnościach VI+,A4. Było to wówczas, jaki pisał w „Taterniku” Tadeusz Piotrowski, największe osiągnięcie polskiego alpinizmu zimowego.

Potem przyszła kolej na góry coraz wyższe. Na przełomie 1975/76 roku Kowalewski uczestniczył w wyprawie Speleoklubu Morskiego do Ameryki Południowej. Penetrowali tam jaskinie i wchodzili na pięciotysięczniki. Były też wyjazdy w Pamir. Na wyprawy w Himalaje i Karakorum trzeba było zdobyć pieniądze, wykonując roboty wysokościowe. Założyli Alpi-nistyczny Klub Eksploracyjny w Sopocie, malowali kominy, czyścili statki.

Dużym sukcesem zakończyła się wspólna polsko-pakistańska wyprawa na Rakaposhi (7788 m) w Karakorum w 1979 roku. Kierownikiem polskiego zespołu był Ryszard Kowalewski. Na szczyt weszli nową drogą, północno-zachodnią granią, wszyscy uczestnicy tej wyprawy, w tym również Anna Czerwińska i Krystyna Palmowska, w samodzielnym zespole kobiecym. W tym samym roku Ryszard wziął udział w wyprawie na Dhaulagiri (8167 m).

Ze względu na bardzo trudne warunki uczestnicy wyprawy wycofali się z wysokości około 7700 metrów. W następnym roku kierował wyprawą na Yazghil Domes (7324 m) w Karakorum. Razem z Andrzejem Bielu-niem, Tadeuszem Piotrowskim, Jerzym Tillakiem i Jackiem Gronczewskim dokonali pierwszego wejścia na ten szczyt. Trzy lata później uczestniczył w zimowej wyprawie na Api (7132 m) w Himalajach Nepalu. Tadeusz Piotrowski i Andrzej Bieluń dokonali wtedy pierwszego zimowego wejścia na ten szczyt, co zostało okupione śmiercią Andrzeja. To tylko kilka wypraw w góry najwyższe. W sumie był cztery razy na wyprawach w Karakorum, a sześć razy w Himalajach. Był też w górach Alaski.

W ciągu tych 20 lat aktywnego uprawiania alpinizmu poznał nie tylko góry w różnych odsłonach, ale także naładował się nimi na całe życie. Teraz, kiedy je maluje, przeżywa na nowo każdy dzień ze swojego górskiego życiorysu.

Apoloniusz Rajwa