2010-05-12 21:55:44
Zaczęło się od łyżnika
Ich kolekcja etnograficzna inspirowała Stanisława Witkiewicza. Pod koniec XIX stulecia Maria i Bronisław Dembowscy gromadzili sztukę ludową i przedmioty codziennego użytku, które znajdowali w góralskich chałupach.
Wkrótce po przyjeździe do Zakopanego Dembowscy udali się na wycieczkę na Furmanową, na stoki Gubałówki. W jednej z chałup Maria Dembowska zachwyciła się pięknie zdobionym łyżnikiem i dostała go w prezencie. Ten łyżnik zapoczątkował pasję kolekcjonerską Dembowskich i ich kolekcję sztuki ludowej. Stanisław Witkiewicz w szkicu „Po latach” (1906) odnotował: „Szczęśliwa ręka, która z mroku chałupy wyniosła na blask słońca i myśli pierwszy łyżnik, zanieciła iskierkę, z której, jak mówią górale, ospaliła się wielga watra, której promienie sięgają do najdalszych zakątków Polski”. A Jan Grzegorzewski, literat, etnograf, orientalista, który bywał u Dembowskich, pisał: „Dla Dembowskiego… każdy zabytek, każdy ułamek tej góralszczyzny miał wartość nieocenioną… rysunek od drzwi z motywem tatrzańskim, czerpak juhaski, lub haft kobiecy ważyły u niego tyle, a może więcej, niż wszystkie Schliemanowskie wykopaliska starej Hellady. Za (…) łyżnikiem, czapką starą harnasia gotów był wyczekiwać miesiącami, byle zdobyć do swoich zbiorów (…)”.
Z Chaty do muzeum
Maria i Bronisław Dembowscy przekazali kolekcję etnograficzną w darze Muzeum Tatrzańskiemu. Tworzyli ją w latach 1886-1893. – Kolekcja Dembowskich składa się z przedmiotów etnograficznych. Są też dzieła sztuki wysokiej – mówi Anna Kozak, kustosz działu etnograficznego w Muzeum Tatrzańskim w Zakopanem. – Wolą Dembowskich było, aby kolekcja znalazła się w muzeum, dlatego w naszej placówce jest ok. 350 eksponatów etnograficznych. Natomiast Maria Dembowska chciała, aby inne dzieła sztuki – głównie obrazy Witkiewicza – trafiły do Muzeum Narodowego w Krakowie – podkreśla. Wola Dembowskich nie była zapisana w formie testamentu, tylko słownie wyrażona przy osobach im najbliższych.
„Urodzinowymi prezentami dla Marii od Witkiewicza były specjalnie na tę okazję przez niego malowane obrazy. W większości były to olejne pejzaże tatrzańskie lub kresowe, które systematycznie powiększały galerię prac Witkiewicza w Chacie” – pisała Hanna Błaszczyk-Żurowska w artykule „Maria i Bronisław Dembowscy – gospodarze zakopiańskiej Chaty”. Sporo swoich obrazów Witkiewicz datował w prawym dolnym roku: 23 lipca… – w kolejne urodziny Marjalki, jak ją nazywał.
Od prawie roku część kolekcji Dembowskich znalazła swoje stałe miejsce w filii Muzeum Tatrzańskiego, w chałupie na Rojach, należącej niegdyś do góralskiej rodziny Gąsieniców Sobczaków, położonej nieopodal zabytkowej zabudowy ulicy Kościeliskiej. Ekspozycja nosi tytuł „Styl zakopiański – inspiracje” i pokazuje to, czym zachwycił się Stanisław Witkiewicz i później wykorzystał w tworzeniu stylu zakopiańskiego. „Myśmy znaleźli górala w pysznej, ozdobnej chacie, otoczonego artyzmem, który przezierał z każdego sprzętu, każdego szczegółu pospolitego użytku. Jego chałupa była skarbnicą kultury dawnej, przechowywanej przez ten lud, kultury, która wprawdzie żyła, ale nie rozwijała się wskutek nieruchomości warunków ludowego życia. Była też skazana na konanie, na zanik i zdawała się czekać ocalenia, wołać o ratunek. Uratowaliśmy. Chata góralska wydała z siebie typ wyższego budownictwa (…) – pisał w „Po latach” Stanisław Witkiewicz. Eksponaty z Chaty pożyczał Władysław Matlakowski. Fotografował je, a następnie zilustrował nimi swoją pracę „Zdobienie i sprzęt ludu polskiego na Podhalu”.
Kolekcja
Kolekcję złożoną z prawie 350 eksponatów tworzą obrazy na szkle, łyżniki, rzeźba ludowa, ceramika, góralskie odzienie i sprzęty pasterskie. – Kolekcja została zamknięta z datą śmierci Bronisława. Z jednym wyjątkiem – cuchy po Sabale, która trafiła do zbiorów w 1894 roku. Prawdopodobnie po odejściu legendarnego gawędziarza i muzykanta podarowała ją Wanda Lilpopowa – wyjaśnia Anna Kozak.
Wszystkie przedmioty z kolekcji były opatrywane metryczkami, które wykonywała Maria Dembowska. Odnotowywała na nich datę zakupu, od kogo pochodziły i ewentualnie kiedy i kto je wykonał. Wiele metryczek zachowało się do dziś. – Kolekcję tworzą przedmioty zakupione w większości w Zakopanem lub najbliższej okolicy. Dembowski miał zaprzyjaźnionych ludzi, którzy pomagali mu znajdować ciekawe przedmioty – tłumaczy pani Anna. – W naszym archiwum znajdują się listy, które o tym mówią – dodaje.
Sporą część kolekcji stanowi ceramika barwna, zdobiona – głównie pochodząca ze Słowacji. Górale nabywali ją na pobliskich targach, m.in. po południowej stronie Tatr, ponieważ w Trzcianie i Twardoszynie znajdowały się ośrodki garncarskie.
W zbiorze Dembowskich jest też dużo przedmiotów drewnianych, pięknie zdobionych snycerką. Tę część kolekcji dopełniają drewniane rzeźby ludowe. – W sprzęcie gospodarstwa domowego prym wiodą łyżniki, których jest najwięcej. Pierwszym przedmiotem kolekcji był właśnie łyżnik, któremu później Stanisław Witkiewicz przypisywał symboliczną rolę w narodzinach stylu zakopiańskiego. Sporo ciekawych informacji jest na temat tych łyżników, na przykład jeden pamięta czasy konfederackie, a inny został wykonany przez kogoś z rodziny zbójnika Matei – opowiada.
Dzięki metryczkom wiadomo, kto był twórcą drewnianych przedmiotów. Kilkakrotnie pojawia się nazwisko Klusia Hareńskiego, a także Wojciecha Kułacha Wawrzyńcoka z Gliczarowa, „lubownika baroku”, jak go nazywał Andrzej Skupień Florek. – Mamy wykonany przez niego stołek, łyżnik. Wszystko zdobione w stylu góralskiego baroku – wyjaśnia Anna Kozak.
W kolekcji bogato prezentowane jest odzienie góralskie. – Mamy elementy stroju raczej bogatych góralek – jedwabne spódnice i gorsety, chusty czepcowe, rańtuchy. To, co powoli wychodziło z mody i góralki się tego pozbywały – przekonuje.
Niegdyś drewniane listwy pod powałą wypełnione były obrazkami na szkle o tematyce religijnej, czasem zbójnickiej. – Dembowscy widzieli nad potokami potłuczone obrazki na szkle. Maria zbierała fragmenty zamalowanego szkła i niektóre składała w całość. Do dziś w obrazkach z ich kolekcji widać, że przeszły niejedno. Są mocno potłuczone. W sumie jest w ich zbiorze niewiele – twierdzi kustosz. Jeden z zachowanych obrazków o tematyce zbójnickiej pośrednio związany jest z Janem Krzeptowskim Sabałą. Pochodzi ze Słowacji. Na jego odwrocie zostały zanotowane nazwiska przedstawionych na nim zbójników. Pisała je Maria Dembowska pod dyktando Homera Tatr.
Już w czasach Dembowskich następowały znaczne przemiany kulturowe pod Tatrami i górale, z myślą o przyjmowaniu kuracjuszy i letników, zamieniali stare wyposażenie swych domów na nowocześniejsze. – Pozbywali się starych mebli, więc Dembowscy jeździli po przysiółkach i szukali starych, pięknych przedmiotów. Są wśród nich stołki, stoły, malowane skrzynie – wylicza Anna Kozak.
Spełnienie woli
W chałupie muzealnej na Rojach pokazywana jest znaczna część kolekcji Dembowskich, te najlepiej zachowane eksponaty. Okresowo, latem, będzie można obejrzeć strój góralski. – Dembowscy chcieli, aby ich kolekcja prezentowana była w góralskiej chałupie. Po prawie 80 latach ich wola została spełniona – mówi kustosz. – Po śmierci Marii kolekcja jeszcze jakiś czas znajdowała się w ich Chacie, a potem została przeniesiona do magazynów nowo wybudowanego budynku muzeum. Później część eksponatów znajdowała się w modelu chałupy, która stanowi ekspozycję na parterze w gmachu głównym – kończy Anna Kozak.
Jolanta Flach
-
PRACA | szukam
KUCHARKA, POMOC KUCHENNA, SPRZĄTANIE. 796 358 958. -
SPRZEDAŻ | zwierzęta
SZCZENIAKI SHIH TZU. 730 519 594. -
PRACA | dam
Przyjmę Cieślę - budowa w Kluszkowcach Stawka do uzgodnienia Proszę dzwonić - 788 624 940. 788 624 940 aleksandra@tatrastyle.pl
Tel.: 788 -
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA LOKAL NA PIZZERIĘ W ZAKOPANEM. 502 658 638 -
SPRZEDAŻ | różne
SPRZEDAM SIANO W BALACH. 502 658 638 -
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA PLAC POD MAGAZYN. 502 658 638 -
NIERUCHOMOŚCI | wynajem
DO WYNAJĘCIA HALE NA WARSZTAT SAMOCHODOWY, LAKIERNIĘ, PRALNIE, HURTOWNIĘ, MAGAZYN. 502 658 638 -
USŁUGI | budowlane
USŁUGI REMONTOWO-BUDOWLANE, ŁAZIENKI, ZABUDOWY, ADAPTACJA PODDASZY, REMONTY, DOCIEPLENIA BUDYNKÓW, FASADY. 693 206 403. -
USŁUGI | budowlane
USŁUGI REMONTOWO-BUDOWLANE, DOMY OD PODSTAW, POKRYCIA DACHOWE, SZALUNKI STROPOWE. 693 206 403. -
USŁUGI | budowlane
REMONTY I WYKOŃCZENIA. 660 079 941. -
SPRZEDAŻ | budowlane
DESKI ŚWIERKOWE, dł. 5 m, gr. 53 mm. DRZEWO OPAŁOWE BUK. 660 079 941. -
USŁUGI | budowlane
ADAPTACJA PODDASZY, OCIEPLENIA WEŁNĄ MINERALNĄ, SUFITY PODWIESZANE, ZABUDOWY GK, WYKOŃCZENIA WNĘTRZ. 660 079 941. -
USŁUGI | budowlane
USŁUGI MINIKOPARKĄ 2.5 TONY - 722 307 227. -
SPRZEDAŻ | budowlane
Sprzedam KANTÓWKĘ, KROKWIE, DESKI, GONTY i OPAŁ - 788 344 233. -
USŁUGI | budowlane
REMONTY I WYKOŃCZENIA WNĘTRZ KRÓTKIE TERMINY GWARANCJA NA WYKONANE ROBOTY. 602839607
Tel.: 602839607 -
PRACA | dam
PENSJONAT "Willa Park" W CENTRUM ZAKOPANEGO ZATRUDNI OSOBĘ DO SPRZĄTANIA I RZYGOTOWYWANIA ŚNIADAŃ. 509 578 689. -
PRACA | dam
Kucharz al'a carte- Restauracja Górska w Białce Tatrzańskiej Do uzupełnienia zespołu poszukujemy osoby na stanowisko: KUCHARZ. Oferta pracy dla kucharza z doświadczeniem zawodowym. Praca na stałe, bardzo dobre warunki pracy. Więcej informacji pod nr. 518 259 536 www.restauracjagorska.pl rest.gorska@gmail.com
Tel.: 518 259 536
E-mail: rest.gorska@gmail.com
WWW: www.restauracjagorska.pl -
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Zakopane - DOM na ulicy Grunwaldzkiej. 660 797 241 -
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Działka pow. 41ar do zabudowy położona w Lipnicy Wielkiej pod Babią Górą. 603071487, 609325040. -
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
Las z drzewostanem pow. 41ar w Lipnicy Wielkiej 603071487, 609325040. -
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
APARTAMENT Za Strugiem, Zakopane - 607 506 428. -
PRACA | dam
Zatrudnię TYNKARZA I POMOCNIKA przy tynkach maszynowych. 730 39 73 01. -
PRACA | dam
Poszukujemy osób do pomalowania drewnianych balkonów w obiekcie turystycznym w Zakopanem. Osoby zainteresowane prosimy o kontakt pod numerem telefonu: 693 692 100. 693692100
Tel.: 693692100 -
KUPNO
SKUP STARYCH SPAWAREK. 536269912. -
RÓŻNE
OBWOŹNY SKUP ZŁOMU - dojazd do klienta. 536269912. -
USŁUGI | inne
PROFESJONALNA WYCINKA DRZEW, GAŁĘZI Z PODNOŚNIKA I Z UŻYCIEM LINY. 889 105 476 -
USŁUGI | budowlane
FLIZOWANIE, REMONTY, WYKOŃCZENIA. 882080371. -
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO. 882080371. -
USŁUGI | budowlane
KAMIENIARSTWO, ELEWACJE, OGRODZENIA - WSZYSTKO Z KAMIENIA. 509 169 590. -
USŁUGI | budowlane
USŁUGI BLACHARSKO-DEKARSKIE, KRYCIE I PRZEKRYCIA DACHÓW, KOMINY, BALKONY, RYNNY, GZYMSY, FASADY. 889 388 484. -
USŁUGI | inne
WYCINKA, PRZYCINKA DRZEW W TRUDNYCH WARUNKACH - 691 317 098. -
NIERUCHOMOŚCI | sprzedaż
POLE - 1.6 HA i 42 AR. 505 429 375. -
NAUKA
NATIVE SPEAKER - JĘZYK ANGIELSKI - nauka face to face lub online, PRZYGOTOWANIE DO MATURY - Zakopane, okolice - 605 069 173 -
USŁUGI | budowlane
TYNKI MASZYNOWE. 604 857 880. -
USŁUGI | budowlane
MALOWANIE DACHÓW I ELEWACJI. 602 882 325. -
USŁUGI | budowlane
OGRODZENIA, www.hajdukowie.pl. 692 069 284.
- Wszystkie komitety wyborcze, które wystawią listy w całej Polsce przedstawiły liderów list wyborczych. Poznaliśmy wszystkie nazwiska osób w okręgu 14 obejmującym powiaty Tatrzański, Nowotarski, Nowosądecki, Limanowski i Gorlicki.
- MÓJ ROZwój obejmuje też sprawy nowotarskie i próbę zrozumienia aktualnego tematu związanego z wyższą szkołą podhalańską.
-
- Ukraina, leżąc na pograniczu Rosji a zachodnimi państwami Europy, odzwierciedla swoją rozdartą naturę i podział w społeczeństwie. Połowa ludności mówi po rosyjsku jako swoim pierwszym języku, druga połowa po ukraińsku. Uprzemysłowione landy centrum, wschód i południe, są kulturalnie odzwierciedleniem ortodoksyjnych Rosjan. Niektóre części zachodnie były powiązane z Ukrainą dopiero po II wojnie światowej, historycznie mając inną kulturę.
- Animalsi wypowiadając sie na temat przeciążeń koni pracujących w zaprzęgach bazują na konkretnych, inżynierskich wyliczeniach.
- W ciągu ostatnich kilku lat obserwujemy zwiększoną presję ze strony rządów kilku krajów, które wspierają potężne grupy w sektorze prywatnym w celu nadzorowania mediów społecznych i alternatywnych źródeł informacji. Jest to wielopłaszczyznowy atak na naszą wolność, który już ograniczył rodzaje informacji, do których mają dostęp obywatele, a tym samym zawęża opcje polityczne, aby odpowiadały osobom sprawującym władzę.
- Patrząc z kosmosu, staje się jasne, że Ziemia jest prawdziwie żywą planetą, odmienną od każdego innego znanego świata w Układzie Słonecznym. Z kontynentami, płynnymi oceanami, pokrywami lodowymi, zmieniającymi się wzorami chmur i cienką, ale znaczącą atmosferą. Nasza planeta tętni życiem, zmieniając się z dnia na dzień i z sezonu na sezon. Bez atmosfery nasz świat byłby chłodniejszy o 33 ° C, co czyniłoby go niezdolnego do posiadania ciekłej wody na powierzchni.
- Mój ROZwój jest też pod wpływem kobiet. Jedną z nich jest Byron Katie, która wyjaśnia pojęcie arogancji
- Rada Europejska, czyli przywódcy 28 krajów członkowskich Unii, przedstawili po trzech dniach burzliwych obrad listę zaskakujących kandydatów na najważniejsze stanowiska w Brukseli. Po naradach, rówież Parlament Europejski wybrał swojego przewodniczącego na pierwszym posiedzeniu europarlamentarzystów.
- Zapraszamy wszystkich bardzo serdecznie na otwarte Spotkanie Konfederacji w Nowym Targu i Zakopanem!
- Według najnowszych danych pochodzących z Międzynarodowego Funduszu Walutowego Wenezuela ma najmniejszy na świecie wzrost gospodarczy, największą inflację i dziewiątą największą stopę bezrobocia. Wskaźnik śmiertelności niemowląt zwiększył się 100 krotnie w ciągu ostatnich czterech lat. Ich waluta straciła 99 procent swojej wartości od początku 2012 roku. To się nazywa całkowite załamanie społeczne i gospodarcze. I stało się to pomimo faktu, że Wenezuela ma największe na świecie rezerwy ropy naftowej.