Wojna na parzenice

Na Podhalu jak grzyby po deszczu wyrastają kolejne sklepy i pracownie, gdzie można nabyć ubrania inspirowane góralskim folklorem. Tego lata pod Tatrami odbyła się też rekordowa liczba pokazów mody folkowej. I choć pokazów jest dużo, tak naprawdę na wielu ogląda się te same pomysły i podobne wzory - Teraz krawcowe już nie nazywają się krawcowymi, tylko projektantkami mody. Najpierw taka pojawi się na kilku imprezach, tu coś podpatrzy, tam zrobi zdjęcie, skopiuje wzór, potem uszyje kilka rzeczy i prezentuje własną kolekcję - nie kryje ironii Stanisława Łukaszczyk z Poronina, która zajmuje się krawiectwem regionalnym i haftem ludowym ponad 30 lat. Leluje, złotogłowia czy szarotki z jej pracowni są rozpoznawalne. Nic dziwnego, że ma wielu naśladowców. - Jak ktoś przyjdzie do mnie, chce się czegoś nauczyć, to chętnie pokazuję, pomagam, ale dla tych, którzy kradną moje wzory, jestem bezlitosna. Kieruje sprawy do sądu - mówi twórczyni z Poronina. - Jakieś 2 lata temu skierowałam 5 spraw o kopiowanie moich wzorów. Wszystkie zakończyły się spotkaniem przed rozprawą - porozumieniem stron i oświadczeniem osób, które powielały wzory z mojej pracowni, że nie będą już tego robić - opowiada. - Żeby nauczyć się haftu, poświęciłam pół swojego życia, jeździłam na Mazowsze, uczyłam się u Łowiczanek, dlatego złodziejom nie daruję - mówi stanowczo.

Przypomina, że ustawa o prawach autorskich pozwala skutecznie walczyć z nieuczciwą konkurencją. Na swoich strojach, w widocznych miejscach wszywa metki z informacją, że wzór jest prawnie zastrzeżony. Ale i tak na pokazach w tym roku, a także podczas ludźmierskich dożynek i innych imprez oglądała swoje wzory na strojach, które nie wyszły z jej pracowni. Zapowiada, że w najbliższym czasie skieruje kolejne sprawy do sądu.

Aneta Larysa Knap, uznana i utytułowana projektantka mody z Nowego Targu, do tej pory nie wydawała wojny osobom, które kradły jej pomysły. To ona wymyśliła parzenice na dżinsach, kierpce na szpilkach, kalosze z muszelkami identycznymi jak na kapeluszu góralskim czy płaszcze z elementami tybetowymi. Inspiracją dla niej jest dawny strój góralski, jednak projektowane przez nią stroje są twórcze, oparte na jej autorskich pomysłach. Jej projekty robią furorę w Warszawie, na Podhale wraca, by się dowiedzieć o kolejnym pokazie pseudoprojektantów, kopiujących jej pomysły.

Pokazuje zdjęcia w internecie z niedawnego pokazu mody w \"Kabanosie\" w Spytkowicach. Są i parzenice na dżinsach, tyle że autorstwa Agaty Czerniawskiej. - Jeszcze przed pokazem zadzwoniły do mnie modelki, którym ta pani zaproponowała udział, i mówiły, że mają wyjść w dżinsach z parzenicami. Zadzwoniłam i uprzedziłam, że jeśli pokaże dżinsy jako swój projekt, oskarżę ją o plagiat. Jak widać, moja przestroga nie pomogła - mówi projektantka z Nowego Targu.

- To nie jest plagiat. Aneta przypisuje sobie prawo do parzenic ręcznie wyszywanych na dżinsach, a moje są robione maszynowo. Konsultowałam się z adwokatem i dowiedziałam się, że nie łamię prawa - twierdzi Agata Czerniawska. - Parzenica nie jest zastrzeżona, a ja parzenice umieszczam nie tylko na dżinsach, ale i na krawatach, koszulach, torebkach i nie widzę w tym nic złego - przekonuje. - Poza tym parzenice na dżinsach są modne, od 2 lat można dżinsy zanieść np. do \"Hafcika\" i poprosić o wyszycie na nich parzenicy - mówi. - Nie uważam się za projektantkę, jestem krawcową z wykształcenia, ale na pokazie były moje pomysły, moje wzory. Moim rozpoznawalnym znakiem są bluzki szyte z chust. Całkowicie zmieniłam oblicze chust. A w wykorzystywaniu parzenic w różny sposób nie widzę nic złego - twierdzi.

Janina Walas ma swoją pracownię ze strojami regionalnymi w Groniu. Z zawodu jest kaletnikiem. To ona wymyśliła wzory malowane na skórze - na torebkach czy butach. - Jak usłyszałam, że w internecie są buty z malowanymi wzorami, prawie identyczne jak moje, to się aż popłakałam. Podrabiają mi buty, paski. Ale ja z ludźmi nie walczę, wiem, że niewiele zdziałam. Podrabiają firmowe rzeczy, to i twórców ludowych czy projektantów będą podrabiać - nie ma wątpliwości.

Jak się okazuje, już samo podjęcie tematu przez dziennikarza TP przyniosło pierwsze efekty. Jeszcze przed publikacją artykułu do Stanisławy Łukaszczyk i do Anety Larysy Knap zgłosiły się osoby, które bojąc się negatywnego rozgłosu i spraw w sądzie, przeprosiły za kopiowanie wzorów i pomysłów i obiecały tego więcej nie robić.

Beata Zalot-Tomalik